پایان نامه وضعیت سرمایه فکری در شرکت مهندسی و توسعه نفت

پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد (M.A) مدیریت دولتی گرایش سیستم های اطلاعاتی عنوان : ارزیابی وضعیت سرمایه فکری در شرکت مهندسی و توسعه نفت

چکیده

بر اثر تغییر و تحول در حوزه IT و رشد سریع تکنولوژی برتر از دهه 1990 الگوی رشد اقتصادی جهانی تغییر اساسی نموده است که در نتیجه آن، دانش به عنوان مهمترین سرمایه، جایگزین سرمایه های مالی و فیزیکی در اقتصاد جهانی امروز شده است. مطالعات اخیر نشان داده اند که بر خلاف کاهش بازدهی منابع سنتی (مثل پول، زمین، ماشین آلات و غیره) دانش واقعا منبعی برای افزایش عملکرد کسب و کار است. در سازمان های دارای ساختار ماتریسی به دلیل تغییرات و جابه جایی نیروی انسانی متخصص، پیچیدگی فرآیندها و ارتباطات، اهمیت نقش مستند سازی اطلاعات و مدیریت دانش دو چندان گردیده است. تبدیل سرمایه های انسانی به سرمایه های ساختاری و ایجاد یک مزیت رقابتی پایدار در سازمان می تواند یکی از دغدغه های اصلی مدیران این نوع سازمانها باشد. شرکت مهندسی و توسعه نفت به عنوان یکی از شرکتهای فرعی شرکت ملی نفت ایران، مسئولیت نظارت بر اجرای کلیه طرحهای مهندسی و توسعه در قالب فعالیت های طراحی، مهندسی، ساخت و اجرا در بخش نفت و گاز خشکی و دریا، یکی از سازمان های دارای ساختار ماتریسی متکی بر دانش فنی تخصصی می باشد که به نظر می رسد روندهای اخیر در حوزه منابع انسانی آن از جمله تمایل به کاریابی، جابجایی ونقل و انتقال و خروج نیروهای متخصص از شرکت، در شرف بازنشسته شدن تعداد زیادی از نیروهای باتجربه، موضوع تحریم ها دربحث روابط مشتری، تامین کنندگان و ... باعث اهمیت مدیریت سرمایه های فکری (مشتمل بر سرمایه انسانی، ساختاری و ارتباطی) جهت برون رفت از چالش های پیشرو گردیده است .

سوال اصلی مطرح شده در این تحقیق عبارت است از وضعیت سرمایه فکری در شرکت مهندسی و توسعه نفت چگونه است؟

در این تحقیق برای بررسی وضعیت سرمایه فکری در شرکت مهندسی و توسعه نفت(متن) سه بعد سرمایه فکری یعنی سرمایه انسانی، ارتباطی و ساختاری مورد بررسی قرار گرفت.

روش تحقیق حاضر از نظر هدف ، تحقیق کاربردی بوده و از نظر نحوه جمع آوری داده ها تحقیقی توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری مورد بررسی در این تحقیق کارکنان شرکت مهندسی و توسعه نفت می باشد.

به منظور جمع آوری اطلاعات و داده ها و پاسخگویی به سوالات و فرضیات تحقیق، علاوه بر استفاده از روشهای کتابخانه ای از روش میدانی که مهم ترین ابزار مورد استفاده آن پرسشنامه می باشد و از پرکاربردترین ابزارها در تحقیقات علوم رفتاری و تحقیق حاضر می باشد، استفاده شده است.

پرسشنامه ای برای سرمایه فکری و سه نوع سرمایه دیگر طراحی شد که که شامل دو بخش مشخصات عمومی پاسخ دهندگان(جمعیت شناختی)،و سوالات اصلی تحقیق می باشد. پس از بررسی روایی و پایایی پرسشنامه، در نهایت تعداد 184 پرسشنامه بین کارکنان شرکت مهندسی و توسعه نفت(متن) توزیع گردید تا تعداد 161 پرسشنامه قابل تجزیه و تحلیل بدست آمد.

پس از جمع آوری اطلاعات پرسشنامه های جمع آوری شده و انجام آزمون های آماری متفاوت نتایج نشان داد که وضعیت سرمایه فکری، انسانی و سازمانی پایینتر از حد میانگین و وضعیت سرمایه ارتباطی بالاتر از حد میانگین است.

مدیریت سرمایه فکری

مدیریت سرمایه فکری یکی از چالش های اصلی سازمان ها است. به بیان دیگر چگونه سازمان ها ارزش آفرینی می کنند؟

در سطح کلان تغییرات تکنولوژیکی و تحقیق و توسعه بر بهره وری تاثیر مثبت دارد. در سطح شرکت نوآوری شرکتی می تواند مثبت باشد. بنابراین در سطح شرکتی سرمایه فکری می تواند راهگشا باشد.سازمان ها بایستی به سرمایه فکری توجه کنند. زیرا دانش برای سازمان فرصت سازی می کند. مدل تجاری شما یک راه مهم برای تولید دانش از طریق مشتریان و درآمد سازی سازمان است.

گزارش دهی سرمایه فکری نوعی ابزار مدیریتی است که برای سازمان، مشتریان و شرکای آن اطلاعاتی کلیدی فراهم می کند و نحوه موفقیت سازمان و توسعه موقعیت و ظرفیت های آن را نشان می دهد. مدیریت سرمایه فکری فقط به مفهوم یک ابزار مدیریتی نیست، بلکه یک رویکرد جدید تفکر درباره شرکت است که شامل یادگیری درباره ارزش های پیش برنده، پیشرفت و چگونگی پاسخگویی به تغییرات اقتصادی و بازار است.

دانش، تخصص، تجربه و سایر سرمایه های نامشهود عوامل اساسی شناسایی و تحلیل ارزش های پیش برنده سازمان و فرایندهای کلیدی تجاری می باشند. این عوامل، گزارش دهی سرمایه فکری را از گزارش دهی محیطی و اخلاقی که بیشتر بر اثرات و نتایج بخش های بیرونی تاکید دارند، متمایز می سازد. لازم به ذکر است که سرمایه فکری در برگیرنده سرمایه مالی نیست.

مدیریت و گزارش دهی سرمایه فکری، روشی سیستماتیک برای کنترل و ارتباط با انواع مختلف دارایی های شرکت و چگونگی استفاده کارآمد از آنها است. علت توجه به مدیریت سرمایه فکری در شرکت ها، حصول اطمینان از ارزش بلند مدت بکارگیری رویکردی سیستماتیک نسبت به منابع غیر مادی است.

تعاریف سرمایه فکری

* سرمایه فکری شامل همه فرایندها و داراییهایی است که بصورت معمولی و سنتی در ترازنامه نشان داده نمی شود و همچنین شامل آن دسته از دارایی های نامشهود مانند علایم تجاری یا مارک تجاری و حق امتیاز است که روشهای حسابداری مدرن آنها را در نظر می گیرند.

* سرمایه فکری مجموعه ای از منابع مشهود و نامشهود شرکت و تغییر و تحولات این منابع مشهود و نامشهود است.

* سرمایه فکری عبارتست از ارزشهای بسط یافته که ماهیتی نامحسوس دارند و از عملکردها و کارکردهای سازمان، فرایندها و شبکه های تکنولوژی اطلاعات، شایستگی، کارایی کارکنان و ارتباط با مشتری نشات می گیرد. دارایی فکری در بر گیرنده خلق دانش و نوآوری، بکارگیری دانش فعلی، با هدف شناسایی مشکلات کاری کارکنان و مشتریان، انتقال اطلاعات و کسب دانش از طریق تحقیق و یادگیری امکانپذیر خواهد بود.

بر اساس دیدگاه ویلیامز اجزای سرمایه فکری عبارتند از:

* سرمایه انسانی: شامل شایستگی های کارکنان، سیستم های توسعه منابع انسانی و رضایت کارکنان.

* مشتریان: تلاش سازمان برای توسعه روابط بلند مدت با مشتریان و ایجاد رضایت مشتریان.

* تکنولوژی اطلاعات و فرایند: دسترسی به سیستم های فناوری اطلاعات، توجه به فزایندها مانند تحقیق و توسعه، صرفه جویی و بهروری فراینهدای اداری،

* دارایی فکری: سرمایه گذاری و توسعه ایده های خلاقانه توجه به پتنت، کپی رایت، مارک تجاری، طرحهای صنعتی، اطلاعات محرمانه.

ویژگی های سرمایه فکری

سرمایه فکری، فرصت های تجاری جدید و موجب ارزش آفرینی می شود

* سرمایه فکری، از طریق تعامل و ترکیب عوامل متعدد از طریق شبکه ها و تعهد مستقیم به مشتری ارزش آفرینی می کند.

* سرمایه فکری، احتمالات متعدد برای استفاده و توسعه دانش شرکت را ایجاد می کند و می تواند با هزینه پایین مجدداٌ طی شود.

* سرمایه فکری می تواند در موارد خاص دارای مالکیت قانونی باشد. ولی نمی توان آن را به کمک ساختار خاصی کنترل کرد.

سرمایه فکری شامل شایستگی های افراد است و با منابع مالی و مادی تفاوت دارد.

مدیریت سرمایه فکری رویکردهای متفاوتی را در بر می گیرد. بیشتر شرکت های دانشی رویکردهای اساسی در مدیریت سرمایه های انسانی، ساختاری و ارتباطی در محیط امروز دارند، ولی رویکرد سنتی دیگر کارکردی برای ایجاد مزیت رقابتی ندارد.

فهرست مطالب پایان نامه

چکیده

فصل اول: طرح تحقیق یا کلیات پژوهش

بیان مسئله

اهداف تحقیق

مدل مفهومی تحقیق

فرضیه های اصلی تحقیق

نوع روش تحقیق

روش گردآوری اطلاعات و داده ها

پیشینه تحقیق

فصل دوم: ادبیات تحقیق

مقدمه

تعاریف سرمایه فکری

ویژگی های سرمایه فکری

چارچوب مدیریت سرمایه فکری

مدل های اندازه گیری سرمایه فکری

مدل سرمایه فکری اسکاندیا

مدل ارزیابی دارایی نامشهود

مدل مدیریت دارایی فکری شرکت دو

مدل سرمایه فکری بانک ملی استریچیسک

انواع سرمایه دانش محور

مدل سرمایه فکری ادوینسون و مالون

مدل تکنولوژی بروکر

مدل امپریال بانک کانادا

مدل ارزیابی دارایی های نامشهود

مدل اینتلکتوس

مدل سرمایه فکری چن و همکاران

مدل سرمایه فکری مارواسچوما

مدل سرمایه فکری (دارایی های نامشهود) سانچز

مدل سرمایه فکری بونتیس

مدل سرمایه فکری مریتوم گایدلاین

مورد کاوی

شرکت مهندسی آکر، شرکت ای جی اس، شرکت کویی، شرکت لاستیک سازی نوکیین، شرکت MW-DATA

چارچوب سرمایه فکری دانشگاهی

چکیده برخی مقالات مرتبط با سرمایه فکری

جمع بندی

توضیحات تکمیلی مدل مفهومی تحقیق

فصل سوم: روش تحقیق

مقدمه

روش تحقیق

جامعه آماری

حجم نمونه و روش نمونه گیری

ابزار گردآوری اطلاعات

نمونه تحقیق

پایایی و روایی پرسشنامه

روشهای تجزیه و تحلیل داده ها

تحلیل واریانس یکطرفه

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل آماری داده ها

مقدمه

توصیف داده های مربوط به ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان

آمار توصیفی مربوط به سؤالات پرسشنامه

آزمون تحلیل عاملی برای متغیرهای تحقیق

آزمون فرضیات تحقیق

بررسی وضعیت ابعاد تشکیل دهنده سه نوع سرمایه

اولویت بندی ابعاد تشکیل دهنده سرمایه فکری

اولویت بندی ابعاد تشکیل دهنده سرمایه انسانی

اولویت بندی ابعاد تشکیل دهنده سرمایه سازمانی

اولویت بندی ابعاد تشکیل دهنده سرمایه ارتباطی

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری وارائه پیشنهاد ها

مقدمه

نتایج تحقیق

پیشنهادات تحقیق

افزایش سطح رضایتمندی کارکنان از حقوق و مزایا

فعال و کارآمد شدن واحد تحقیق و توسعه سازمان

افزایش میزان نوآوری و کارآفرینی در مقایسه با سازمان های دیگر

انطباق زیر ساخت های اطلاعاتی و ارتباطی با نیازهای کاری

توسعه و بهینه سازی ساختار سازمانی

حفظ مشتریان معتبر

جنبه جدید و نوآوری تحقیق

پیشنهادات برای تحقیقات آتی

پیوست ها

فهرست منابع و مآخذ